Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (ang. Age Macular Degeneration – AMD) jest przewlekłą i postępującą chorobą centralnej części siatkówki. Choroba ta pojawia się po 50 r.ż. i w krajach wysoko rozwiniętych stanowi najczęstszą przyczynę ślepoty u osób po 65 roku życia. W Polsce liczbę chorych szacuje się na 1,2 miliona.
Do najważniejszych czynników ryzyka AMD zaliczamy:
Postać wysiękowa – 10-20% chorych (postać znacznie groźniejsza, ponieważ może w krótkim czasie spowodować znaczne obniżenie ostrości wzroku).
Obecność zwyrodnienia plamki (AMD) w jednym oku stanowi ryzyko pojawienia się zmian w drugim oku. 5 letnie ryzyko określane jest dla postaci wysiękowej na 26-42%, dla postaci suchej na 25%. Natomiast czas rozwoju zaawansowanej postaci AMD może wahać się od kilku tygodni do kilku lat.
Każda z tych postaci ma odmienny przebieg i rokowanie.
Najwcześniejszą zmianą histologiczną w zwyrodnieniu plamki związanym z wiekiem (AMD) jest gromadzenie się lipidów w obrębie Błony Brucha. Depozyty te powstają w skutek zaburzeń metabolicznych w nabłonku barwnikowym siatkówki i blokują transport substancji odżywczych. Zaburzenia te w fazie początkowej, o charakterze mikro prowadzą do powstania bariery hydrofobowej. W efekcie tego dochodzi do degeneracji elastyny i kolagenu oraz pogrubienia warstw siatkówki z następczą kalcyfikacją. Kolejnym etapem procesu jest dalsza organizacja druzów, które z czasem stają się bardziej widoczne i w większym stopniu upośledzają procesy fizjologiczne zachodzące w obrębie siatkówki.Proces zlewania się druzów, ich powiększanie oraz pojawienie się pigmentacji stanowią niekorzystny czynnik świadczący o progresji schorzenia. Jak potwierdzają badania wraz z wiekiem pacjentów obserwujemy tendencję do zlewania się druzów i zwiększania ich liczby. Obecność druzów z reguły nie upośledza procesu widzenia, chociaż może być przyczyną metamorfopsji, obniżonej czułości siatkówki i jej zmniejszonej wrażliwości na kontrast.
Innym wyznacznikiem progresji AMD jest hiper i hipopigmentacja w obrębie nabłonka barwnikowego siatkówki (RPE). Na podstawie obserwacji zmian barwnikowych możemy oszacować ryzyko transformacji suchej AMD w postać wysiękową.
Obniżenie ostrości widzenia w suchej postaci zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD) związane jest z rozwojem zaniku geograficznego w plamce. Tak długo dopóki wyżej wymienione zmiany nie dotyczą dołka pacjent może nie zauważyć pogorszenia widzenia. Zanik geograficzny ma tendencję do pojawiania się w obu oczach. Ponadto istnienie zaniku geograficznego nie wyklucza pojawienia się cech neowaskularyzacji (CNV), co świadczy o progresji schorzenia i niepewnym rokowaniu. Wówczas mamy do czynienia z wysiękową postacią AMD. Klinicznie neowaskularyzacja manifestuje się obecnością płynu pod siatkówką zmysłową. Obecność neowaskularyzacji (CNV) w przebiegu AMD wiąże się z niekorzystnym rokowaniem co do ostrości widzenia, zwłaszcza gdy nie zostanie podjęte leczenie w postaci injekcji doszklistkowych (terapia anty-VEGF).
Ostatnim stadium AMD jest proces bliznowacenia w obrębie siatkówki centralnej, co wiąże się ze znaczną utratą widzenia. Wówczas mamy do czynienia z tak zwaną blizną tarczowatą. Na tym etapie schorzenia dochodzi do nieodwracalnych zaburzeń widzenia.
